Tweet
“Kokularla çalışmak,
parfümör için bitmeyen bir ödevdir.”
Jean Carles (1892–1966), kokuları "koku aileleri" olarak tasnif eden ilk isim, koku üretiminde "Jean Carles Metodu" diye anılan sistemi yaratan kişi. Parfümlerdeki “sistem”in sözel ve işlevsel anlamda kurucusu.
20. yüzyılın başlarında Roure'da (şimdi Givaudan'ın bir parçası ) çalışan Fransız bir parfümcüydü . Roure Parfümeri Okulu'nun kurucusuydu ve 1946'da ilk müdürü olarak görev yaptı. 18 yaşına Roure’da başlayan eğitim hayatı O’nu, peşini bırakmayacağı kokulu bir mucizeye yönlendiriyor ve 50 yıldan fazla aynı şirkette efsane bir parfümör olarak çalışıyor.
Jean Carles ayrıca Monique Schlienger ve Jacques Polge gibi birçok parfümcünün de mentoruydu.
JEAN CARLES METODU
Carles doğal ve sentetik parfümeri malzemeleri hakkında bilgi edinmek için kendi adını taşıyan bir eğitim tekniği (Jean Carles Yöntemi) geliştirdi.
Evet, “Jean Carles Metodu” diye bir parfüm eğitim yöntemi var parfüm dünyasında ve bu yöntem kısaca, parfümör adayının belli temel 60 kokuyu ailelere ayırarak ezberlemesi ve bunları kişisel hafızasındaki bazı olaylarla bağdaştırmasına dayanıyor.
Bu kokulardan altmış tanesi, sınıflara göre düzenlenen bir tablo formatında düzenlenmiştir. Öğrenciler önce kokuların sınıfları arasındaki zıtlıkları öğrenirler; çiçek, odunsu vb. sütunlar halinde dizilmiştir. Daha sonra, satırlar halinde düzenlenen her bir sınıftaki malzemeleri karşılaştırmaya ve karşılaştırmaya devam ederler. Örneğin, çiçek sütununda gül, yasemin vb. Olacak ve gül için sırada fenil etil alkol, geraniol vb. Bileşenleri listelenecektir. Bu, parfümeri malzemelerini ezberlemek ve anlamak için en iyi bilinen tekniktir. Bu ve çeşitleri, acemi parfümcüleri eğitmek için hala yaygın olarak kullanılmaktadır.
Carles, temel 60 kokuyu ailelere ayırarak tasnif ettikten sonra, istenen bir kokuyu yaratmak, güzel bir parfüm oluşturmak için kokuyu bizzat koklamaya bile ihtiyaç bırakmayan, kağıt kalemle oranları hesaplamanın yeteceği bir metod yaratıyor. Kendisinden eğitim alan genç parfümörler de bu kokuları hafızalarına kazıyor, birbiriyle ilişkilendiriyor, bir nevi neyle neyin iyi gittiğini öğreniyorlar.
MODERN BİR ÖRNEĞİ: BACCARAT ROUGE 540
Bu sistem halen parfüm kursları ve parfüm okullarında öğretiliyor. Birçok kişinin aksine parfümün bir bilim değil sanat olduğunu savunuyor. Parfüm tasarımı için yarattığı metodlar parfümörlere ilham verici olmuş. Francis Kurkdjian, tasarımlarından biri olan Baccarat Rouge 540 için Jean Carles formülünü uyguladığını dile getiriyor bir röportajında.
BURNUYLA DEĞİL, BEYNİYLE
Jean Carles, aynı zamanda rasyonel bir temelde parfüm bestelemeye başlayan ilk kişiydi.
Parfümeride rasyonelleşmeyi radikalleştirdi ve “burnuyla değil, beyniyle” mottosunu savunarak parfüm çalışmalarında tartışmalara yol açtı. “İyi bir parfümör, formülü öngörebilmeli ve başlamadan önce kağıt üzerine formülü yazmalı” diyerek parfümörün yaratıcı gücünü ve deneyimini kağıt üzerine aktarabilmesi gerektiğini savunuyor.
Öğrenci olarak gözlemlediği deneme yanılma yöntemi yerine, nasıl birleşeceklerini görmek için malzeme çiftleriyle birçok deneme yaptı. Carles, örneğin meşe yosunu ile farklı malzemelerle ve farklı oranlarda birleştirerek sayısız deneme gerçekleştirdi. Bu, örneğin, 1 meşe yosunu ile 9 paçuli, 2 yosun ile 8 paçuli, 3 ile 7 vb., 9 yosun ve 1 paçuli oranlarında karıştırılmış meşe yosunu ve paçuli içerebilir. Karışımlardan biri, mesela 3/7 meşe yosunu-paçulinin vetiver ile olabilen başka bir deney serisinin temelini oluşturmak için seçilecektir.
Bu yolla, o zamanlar çoğu zaman olduğu gibi, bir parfüm art arda oluşturulacak ve hepsi aynı anda gelişigüzel olmayacaktır. Parfümeri malzemelerinin nispi uçuculuğu da Carles tarafından araştırıldı ve bu, aşağıdan yukarıya bir yapı inşa ederek parfüm bileşimi yöntemini geliştirmesine izin verdi. Önce baz notalar harmanlanır ve daha sonra bir parfümün başında bulunan ve bir parfüm ilk püskürtüldüğünde hemen koklananlar olan en uçucu ve uçucu üst notalara orta notalardan devam edilir.
Jean Carles Orgu, The International Perfume Museum, Grasse.
KOKULAR BİTMEYEN BİR ÖDEV
Carles, parfümör olmak için eğitimin sürekli devam ettiğini savunanlardan. Aynı bir dansçı gibi parfümör, her gün egzersiz yapmalı. Her gün bir saatten az olmamak koşuluyla ham maddeleri yeniden yorumlayan Carles’a göre bu rutin egzersizi parfümör her gün tekrar etmeli. “Parfüm tasarlamak kolay değil” diyor Carles. Müzisyenlerin bir senfoni oluşturmadan önce müzik teorilerini, notaları ve harmoniyi bilmesi gerektiğini söylüyor ve aynı şeyin parfümörler için de geçerli olduğunu savunuyor. Aynı bir müzisyen gibi parfümör de bu yorucu ve zaman alan monoton işi yapmak zorunda. Ama tüm bu çabaların daha önce hiç tasarlanmamış, orijinal ve yeni bir tasarıma imza attığı zaman değdiğini söylüyor.
PARFÜM DÜNYASININ BEETHOVEN’I
Carles, hayatının sonlarına doğru anosmik olmasına rağmen , Ma Griffe ( Carven ) ve Miss Dior ( Christian Dior ) gibi eserler, ona rehberlik etmek için sadece koku hafızasını kullanarak yarattı . Durumu sadece Jean'e kreasyonlarını koklayarak ve yorumlayarak yardım eden oğlu tarafından biliniyordu. Bu olağanüstü başarı nedeniyle, Jean Carles, derin bir şekilde sağır olduktan sonra müzik bestelemeye devam eden Beethoven ile sık sık karşılaştırılır.
İnanılmaz sistemli ve takıntılı kişiliğiyle hafızasına kolayca alıverdiği koku tanımları nedeniyle, hayatının son dönemlerinde koku alma duyusunu yitirmiş olmasına rağmen, tıptı Beethoven’in sağır halde beste yapması gibi, kokusunu almadan tasarladığı parfümlerin eşsizliği hâlâ dillerdedir.
DENGESİZ PARFÜMLERE AŞIK BİR ADAM
Jean Carles, pişmanlıklarını dile getirmekten de çekinmeyen bir isim. Ana akımı memnun etmek için aşırılıktan uzak tasarladığı parfümleri beğenmiyor belli ki. Carles dengesiz parfümlere aşık bir adam. “Eğer bir parfümü fazla dengelemek için çaba harcıyorsan, onun karakterini öldürürsün. Dominant bir parfümü tasarlamaktan korkma ve kaçınma! Çoğu zaman bu kusurlar büyük başarılara yol açar. Bazen iki misli, üç misli hatta on misli miktardaki baz maddesi şaşırtıcı bir akor yaratabiliyor” diyor Carles ve sonra da ekliyor “Bir parfüm her yerde gücünü göstermeli. Bu yüzden modern parfümün kontrasta, olfaktif özelliklere ve yeni karakterlere ihtiyacı var.”
Jean Carles sayısız klasiklere imzasını atıyor. Dana Tabu (1931), Lucien Lelong Indiscret (1935), Miss Dior (1947), Schiaparelli Shocking (1937), Carven Ma Griffe (1946) listede yer alan sadece birkaç parfüm.
Carles'nın yaratıcısı olduğu parfümlerin yer aldığı tam liste ise şu şekilde:
Miss Dior (1947) – Christian Dior, with Paul Vacher, Serge Heftler-Louiche
Ma Griffe (1946) – Carven
Shocking (1937) – Schiaparelli
Canoe (1935) – Dana
Emir (1935) - Dana
Tabu (1932) – Dana
Tout Lelong (1927) – Lucien Lelong
Indiscret (1935) – Lucien Lelong
Impromptu - Lucien Lelong (1937)
Passionnement - Lucien Lelong (1940)
Tailspin (1940) – Lucien Lelong
Orgueil (1947) – Lucien Lelong
Elle...Elle... (1948) – Lucien Lelong